جشن نخل و خرما
جشن نخل و خرما هر سال به مدت يک هفته به همت سازمان منطقه آزاد قشم در مرکز جزيره برگزار مىشود. نخل برای مردم قشم یعنی درخت زندگى و به همین دلیل به این درخت بسیار احترام میگذارند تا جايى که یک باغدار قشمى عقیده دارد اگر نخل پير و فرسوده و بىبار نخلستان خود را قطع کند، گناه بزرگى مرتکب شده است.
محصول نخل (خرما) منبع غذايى سرشار از انرژى است و شيره آن در زمستان هم مورد مصرف قرار مىگيرد. درخت خرما کاربردهای متعدد دارد و در ساختمانسازى، صنايع دستى و خوراک دام از آن استفاده مىشود.
حدود 12هزار اصله نخل در 890 هکتار از اراضى قشم وجود دارد. کشت نخل در اين جزيره از سابقهاى طولانى برخوردار است. بالغ بر 20 نوع مختلف خرما از نخلهاى جزيره قشم برداشت مىشود که از ميان آنها به ترتيب مصلى، شيخ کمالى، هليلى، مرداسنگ و آلوسترى بيشترين سطح زير کشت را به خود اختصاص دادهاند.در این جشن تلاش میشود ارزشهاى حياتى اين درخت و اصول مربوط به کاشت و پرورش آن به باغداران و نخلداران قشم معرفی و آموزش داده شود.
کارشناسان مربوطه روشهاى علمى ايجاد نخلستان و عملآورى آن را به عموم علاقهمندان مىآموزند و نخلداران را به استفاده از نمونههاى اصلاحنژاد شده نخل ترغيب مىکنند. در جشن نخل، عموم بازديدکنندگان تشویق می شوند که خرما و محصولات مرتبط با آن را در سبد غذایی خود قرار دهند.
در جشن نخل و خرما، انواع نهالهاى کشت يافته و اصلاح شده درخت نخل (شامل مجول، پيارم، ديرى، زاهدى، تورى، خاصويى، خنيزى) عرضه مىشود و انواع محصول خرما (خنيزى، خاصويى، پيارم، شيره، سرکه و…) در بستهبندىهاى مختلف به فروش مىرسد. شيرينىهاى تهيه شده از خرما مثل کيک خرما، رولت خرما، بيسکويت خرما، قطاب خرما، مرباى خرما، خرماى اشکافته، خرماى ماليده و…) هم که از بخشهای مورد علاقه بازکنندگان است.
یکی از بخشهای جالب این جشن، بخش فروش صنایع دستی است که صنايع دستى شامل انواع و اقسام وسايل و محصولات ساخته شده از شاخ و برگ و ليف درخت خرما (سبد، سب، جارو، طناب، جاليوانى، گلدان، دمپايى و پروند که وسيلهاى است که بالا رفتن از درخت نخل و برداشت خرما را با آن انجام مىدهند) به نمایش گذاشته میشود. برخى روستاهاى جزيره صنايع دستى زنان و دختران را در غرفههاى اختصاصى خود به نمايش مىگذارند. در شرايطى که تا پيش از اين حضور زنان مذموم شمرده مىشد، امروزه زنان روستايى با اشتياق وافر دست ساختههاى خود را به جشنهاى محلى مىآورند و عرضه مىکنند.
در خلال شبهاى جشن، فيلمهايى از جاذبههاى ديدنى قشم، انواع فرآوردههاى خرما و ترويج کشاورزى در قالب مستند و سينمايى و فيلمهاى مرتبط با نخيلات به نمايش درمىآيد و عده کثيرى از مردم با دقت و اشتياق فراوان به تماشاى آنها مىپردازند.
حرکت کاروان شتر با کجاوه، اجراى موسيقىهاى سنتى قشمى به نامهاى رزيف، اضواء، مولودىخوانى و بازىهاى سنتى در طى شبهاى برگزارى جشنها همواره با استقبال عمومى روبهرو مىشود.
برگزارى اينگونه جشنهاى بومى و مردمى، که با هميارى و مشارکت صميمانه روستانشينان انجام مىشود، ضمن فراهم آوردن زمينههاى مساعد براى افزايش نشاط و شادابى عمومى به ويژه اهالى روستاها، از يکسو موجب تقويت ارتباط ميان سازمان و مردم شده و از سوى ديگر سبب احيا و تقويت فرهنگ عامه و سنتها و آداب و رسوم در دست فراموشى اين جزيره مىشود، تا جايى که در جشنها و جشنوارههاى سالانه پرداختن به فرهنگ عامه و ارائه شکل نمايشى و نمادين از آداب و رسوم و سنتها و باورهاى مردم (همچون مراسم زار، عروسى، حنابندان، مولودىخوانى) در شمار بخشهاى اصلى هر جشن و جشنواره است. روند رو به افزايش حضور زنان روستانشين به همراه همسر و فرزندانشان در جشن، از تأثيرات اجتماعى اين جشنها است.